Druk op garnalenvissers, windenergie rukt op
In dit artikel:
De Duitse garnalenvloot, actief sinds de 19e eeuw, bevindt zich in snel verval: in 2023 werd nog maar 7.500 ton garnalen aangevoerd uit de Noordzee, tegen meer dan 40.000 ton kort na de Tweede Wereldoorlog. Dat structurele verlies aan opbrengst valt samen met sterke concurrentie van de opkomende offshorewindsector en beleidsbeslissingen op EU- en nationaal niveau.
In 2023 diende TotalEnergies een bod van €5,5 miljard in voor twee windparken. In reactie op de druk om ruimte te maken voor windenergie stelde de Duitse regering in 2024 een subsidieregeling van €20 miljoen voor waarmee garnalenvissers vrijwillig uit de vaart kunnen stappen en schepen gesloopt worden. Oudere schippers, wiens schepen nauwelijks verkoopbaar zijn, profiteren relatief het meest van die regeling.
Rechts-populistische partijen verzetten zich fel: AfD-parlementslid Dario Seifert beschuldigt Brussel en Berlijn van het actief afbouwen van de vloot onder het mom van klimaat- en aanpassingsbeleid, en collega Stephan Protschka noemde het plan “angstaanjagend”. Critici wijzen ook op het verlies van regionale cultuur en sociale waarde van de visserij.
Beleidsmatig is het uitkoopplan gebaseerd op EU-regels uit het Europees Fonds voor Maritieme Zaken, Visserij en Aquacultuur (EMFAF). Deelstaten en de sector hebben volgens Berlijn een conceptakkoord; de Europese Commissie moet de maatregel nog goedkeuren voordat uitvoering in 2025 kan beginnen.
Naast garnalenvissers voelen langoustinevissers eveneens de knel: een nieuw maritiem ruimtelijk plan voor de Duitse Noordzee haalt ongeveer een derde van hun traditionele visgebied weg en geeft prioriteit aan windenergie wegens “algemeen nut”. Bovendien wil de EU sinds 2023 bodemberoerende visserij verbieden in beschermde kustzones van de Noordzee; in mei 2025 bevestigde het Europees Hof van Justitie dit verbod door een klacht van een Duitse vissersvereniging af te wijzen.
De sector vreest dat vrijwillige uitstap en gebiedsverlies de resterende vloot economisch beschadigen: vaste lasten moeten over minder schepen worden verdeeld, waardoor de kosten per schip en per lid snel stijgen, waarschuwt de branchevereniging EZDK. Tegelijkertijd blijft er decennialange spanning tussen milieuorganisaties en vissers over de beste manier om natuurherstel en hernieuwbare energie te combineren.
Kort samengevat: dalende vangsten, nieuw EU-beleid en de expansie van offshore wind dwingen de Duitse garnalen- en langoustinevisserij tot krimp. Of het uitkoopplan de sector rustig kan afbouwen of leidt tot sociale en economische knelpunten voor achterblijvers hangt af van de komende besluitvorming door de Europese Commissie en de praktische uitvoering op lokaal niveau.